Παύλος Λάσκαρις
BAPOMETPO«_Είμαι περίεργος αν θα μπορούσαμε και εμείς να μάθουμε από τουρισμό, όχι
σαν θεσμό εκμετάλλευσης των ?κουτοφράγκων? που έρχονται στη χώρα μας, αλλά
σαν θεσμό που να έχει μια μόνο βασική αρχή ή στόχο. Ένας ευχαριστημένος
τουρίστας να φέρνει άλλους 5, ή και 10_»
O Αύγουστος είναι μήνας διακοπών. Όλοι θέλουμε να ξεφύγουμε από την πόλη,
την κίνηση στους δρόμους, τη δουλειά (για όσους δουλεύουν) το καυσαέριο και
γενικά από την καθημερινότητα της ζωής μας. Έτσι και το Βαρόμετρο πήγε
οικογενειακές διακοπές, σύζυγος, κόρη και υιός, στο πιο μαρκινό μέρος που
μπορούσε να βρει. Έβαλε όμως ένα στόχο. Επειδή το μέρος είναι γνωστό για τη
μεγάλη τουριστική του κίνηση, να κάνει απογραφή των αιτιών που ανέπτυξαν τη
δραστηριότητα αυτή, στην οποία έπρεπε να είμαστε ως χώρα, αν όχι διδάκτορες
του κόσμου, τουλάχιστον πρωτοπόροι της Ευρώπης.
Το ταξίδι άρχιζε φυσικά από την Αθήνα και, με τον εθνικό μας αερομεταφορέα,
με αρχικό προορισμό το Λονδίνο. Φτάσαμε στο δυτικό αεροδρόμιο στις 12:00 με
ώρα απογείωσης 13:10. Περάσαμε κανονικά βαλίτσες, διαβατήρια και περιμέναμε
στην αίθουσα τράνζιτ να μπούμε στο Αιρμπάς. Στις 12:50 ανακοινώνεται ότι η
πτήση θα καθυστερήσει...7 ώρες! Αιτία η « κυκλοφοριακή συμφόρηση» είπαν απ?
τα μεγάφωνα. Κατέγραψα εκείνη την ώρα την αντίδραση των επιβατών, οι
περισσότεροι ξένοι, που όλοι πήγαν να αναζητήσουν άλλη λύση στο γκισέ της
Ολυμπιακής μέσα στην αίθουσα τράνζιτ. Πιο εκνευρισμένοι βέβαια, όσοι είχαν
να «πιάσουν» άλλη πτήση από το Λονδίνο. Στο γκισέ της Ολυμπιακής ήταν μια
κοπέλα που ήξερε «τι της γινόταν» για να μπορέσει να εξυπηρετήσει 100
τουλάχιστον επιβάτες, και άλλες τέσσερις που το μόνο που ήξεραν ήταν ότι
είχαν προσληφθεί με κάποιο μέσο σαν υπάλληλοι της O.A. με καθήκοντα:
καθησιό, καφέ, τσιγάρο και κουτσομπολιό. Ό,τι γινόταν έξω από το γκισέ «δεν
ήταν δική της δουλειά» όπως είπε σε έναν επιβάτη. Δεν πλησίασα το γκισέ
αυτό, αλλά τηλεφώνησα στον ταξιδιωτικό μου πράκτορα στην Αθήνα, ο οποίος
μέσα σε 5 λεπτά, μου άλλαξε την πτήση σε άλλη ξένη εταιρία (βλέπετε, πριν
φτιάξει το δικό του γραφείο, εκπαιδεύτηκε και δούλευε αρκετά χρόνια στον
ελβετικό αερομεταφορέα). Για το πώς βρέθηκαν και μεταφέρθηκαν οι βαλίτσες
μας από το Δυτικό αεροδρόμιο στο Ανατολικό αφήστε, γιατί αν το περιγράψω,
χρειάζονται 3 σελίδες τουλάχιστον καθόλου διαφημιστικές για τον τουρισμό
στην Ελλάδα.
H αγγλική εταιρία έφευγε στις 16:00 (αντί 13:10) και έτσι υπολογίσαμε ότι
ξεκινούσαμε τις διακοπές μας με τρεις ώρες καθυστέρηση και καταϊδρωμένοι.
Μπήκαμε στο αεροπλάνο στις 15:40 μαζί με πολλούς άλλους επιβάτες, ή μάλλον
πελάτες, που έχασε η Ολυμπιακή, οι περισσότεροι των οποίων έλεγαν «Οlympic
never again», για όσους καταλαβαίνουν λίγα Αγγλικά. Ένας μάλιστα αναφερόταν
στην Ελλάδα γενικά.
Στο αεροπλάνο καθήσαμε μια ώρα και μισή, μέχρι να πάρουμε άδεια απογείωσης
από τον πύργο, διότι όπως μας είπε πολύ ευγενικά, αλλά και και μια δόση
χιούμορ ο Αγγλος κυβερνήτης, οι ελεγκτές εναερίου κυκλοφορίας δουλεύουν με
το ρυθμό και την ταχύτητα που τους επιτρέπουν τα μηχανήματα που έχουν (σημ.
διότι είναι παλαιά και το Ελληνικό Δημόσιο είναι είτε ανίκανο είτε
διαλυμένο για να κάνει τα καινούρια να δουλέψουν).
Τέλος του πρώτου σκέλους ήταν να φθάσουμε στο Λονδίνο στις 23:30 αντί στις
15:20 και με 100 τουλάχιστον ξένους που δεν μετέφεραν και πολύ καλά
μηνύματα στους συμπατριώτες τους για τον εθνικό μας αερομεταφορέα.
Την επομένη συνεχίσθηκε το ταξίδι χωρίς καμία καθυστέρηση ή ανωμαλία, ούτε
στο πρώτο σκέλος ούτε στο δεύτερο. Είναι 7 το απόγευμα όταν φθάνουμε στον
προορισμό μας. Παρατηρούμε την επαγγελματική και οργανωμένη φιλοξενία που
προσφέρει ο τόπος αυτός. Οι βαλίτσες μας (που έγραφαν βάσει οδηγιών τον
τελικό προορισμό, δηλαδή το ξενοδοχείο που πηγαίναμε), παραλαμβάνονται στο
αεροδρόμιο και τις βρίσκουμε στο δωμάτιό μας. Ένα βιβλίο του τοπικού
τουριστικού οργανισμού αναφέρει τα πάντα. Τι μπορεί να κάνεις στο νησί (για
όποιον κατάλαβε ήδη πού είμαστε). Από ιστιοπλοΐα και σερφ μέχρι ψάρεμα
παντός είδους και από καταδύσεις, ποδήλατο, μοτοσικλέτα (Χάρλεϊ) και
ενοικίαση αυτοκίνητου, ελικοπτέρου, μέχρι κατάδυση με επιβατικό_ υποβρύχιο!
Με ένα τηλέφωνημα μπορεί να κανονίσει κανείς οτιδήποτε. Το πρώτο που
φρόντισα ήταν να νοικιάσουμε ένα αυτοκίνητο. Όταν ρώτησα τι αυτοκίνητα
υπάρχουν, ώστε να δοκιμάσω και κάτι καινούριο, η ερώτηση ήταν: λιμουζίνα ή
σπορ αυτοκίνητο θέλετε; Είπα σπορ, και η απάντηση ήταν ότι υπάρχει ανοικτό
Φορντ Μάσταγκ με 2.3 ή 4.9 V8 λίτρα μηχανή, αυτόματο ή με μηχανικό κιβώτιο.
Είπα 4.9L και μηχανικό (διαφορά τιμής μηδαμινή) και με ρώτησαν μετά τι
χρώμα το ήθελα, κόκκινο, πράσινο ή άσπρο, λες και θα το αγόραζα. Ζήτησα
κόκκινο και μου είπαν ότι σε 30 λεπτά θα ήταν στο πάρκινγκ του ξενοδοχείου
στο όνομά μου. H διαδικασία της «σύμβασης ενοικίασης» έγινε από το
τηλέφωνο. Όταν βγήκαμε την πρώτη μας βόλτα, διαπίστωσα ότι 1 στα 10
αυτοκίνητα που κυκλοφορούσαν στο νησί ήταν ανοικτό Μάσταγκ, αναλογία δηλαδή
όπως τα Σάνι 1.3 στην Ελλάδα. Δεν θέλω να κουράσω περιγράφοντας τα όσα
κάναμε τις 10 μέρες στο όμορφο αυτό νησί, μια και δεν θέλω να γίνω
διαφημιστής του. Όλα τα μέλη της οικογένειας πάντως έκαναν ό,τι ήθελαν,
χρησιμοποιώντας μόνο το τηλέφωνο με την αντίστοιχη ευκολία και χωρίς κανένα
πρόβλημα. Κάθε φορά, και όπου πηγαίναμε, μέναμε εντυπωσιασμένοι από τον
επαγγελματικό χαρακτήρα της εξυπηρέτησης του τουρίστα και τη φιλοξενία. Δεν
βρίσκω, ακόμα και τη στιγμή αυτή που γράφω αυτές τις γραμμές στο αεροπλάνο
της επιστροφής, κανένα παράπονο που να μπορούσα να αναφέρω.
Και για να κλείσει η παράγραφος των διακοπών μας. Όταν πήγα να πληρώσω τη
«λυπητερή» για να φύγουμε, ο πορτιέρης του ξενοδοχείου με ρώτησε αν σωστά
είχε καταλάβει ότι μιλούσαμε Ελληνικά. Όταν του ανάντησα καταφατικά μου
είπε, με ένα τεράστιο χαμόγελο, ότι το όνομα του είναι Τομ (Θωμάς)
Κουτουμάνος και ότι ο πατέρας του, Έλληνας, είχε έρθει πριν 25 χρόνια στο
Μάουι, στη Χαβάη (για όποιον δεν κατάλαβε πού ήμασταν) ερωτεύτηκε το νησί
και μια Χαβανέζα (που είναι η μάνα του) και έμεινε εκεί. Αναρωτήθηκα καθώς
πηγαίναμε στο αεροδρόμιο, αν υπάρχει αντίστοιχος Χαβανέζος που να
ερωτεύτηκε π.χ. την Κρήτη ή την Μύκονο και μια αντίστοιχη Ελληνίδα και να
είναι στην Ελλάδα. Πάντως έπεισα τον Τομ να επισκευθεί για πρώτη φορά τη
γενέτειρά του τον Σεπτέμβριο, για να μου πει τι διαφορές θα βρει μεταξύ
Ελλάδος και Χαβάης στον ξενοδοχιακό τομέα και σε αυτόν της εξυπηρέτησης του
τουρίστα.
Ποιο είναι το συμπέρασμα από τη Χαβάη και τον τουριστικό της
επαγγελματισμό; Θα το πω απλά. Αν η Ελλάδα είχε την οργάνωσή της, τη
δημιουργική της φαντασία και αν το ελληνικό δημόσιο άφηνε την ιδιωτική
πρωτοβουλία να αναπτύξει τον τουρισμό κάτω από κάποιους κανονισμούς
προστασίας, αλλά και ανάπτυξης του περιβάλλοντος, θα είχαμε τουλάχιστον 20
εκατομμύρια τουρίστες αντί για 10.
H Χαβάη είναι ένα σύμπλεγμα υφαιστειογενών νησιών, με τροπική βλάστηση στις
βόρειες πλευρές των πολύ μεγάλων σε ύψος βουνών, όπου βρέχει σχεδόν
συνέχεια. Αντίθετα, στις υπόλοιπες πλευρές, οι περιοχές είναι σχεδόν
ερημικές και βρέχει σπάνια. Σε αυτές όμως έχει γίνει η πρωτοφανής
τουριστική ανάπτυξη και η τεχνητή μεταφορά της τροπικής βλάστησης των
βορείων πλευρών, που έχει μετατρέψει την όλη περιοχή στον γνωστό
«παράδεισο» διακοπών.
Οι ελληνικές παραλίες, οι θάλασσές μας και τα νησιά μας είναι μοναδικά στον
κόσμο, και πολυ πιο ωραία από το Μάουι και την υπόλοιπη Χαβάη, αλλά τα
περισσότερα είναι τελείως ανεκμετάλλευτα. Οι παραλίες μας, είναι, οι
περισσότερες, βρώμικες, γεμάτες πλαστικά μπουκάλια, κουτιά κόκα κόλα και
καρπουζόφλουδες. Στη Χαβάη δεν υπάρχει ούτε ένα χαρτί ακόμα και στις
ερημικές παραλίες, πόσο μάλλον στις οργανωμένες, που δεν βρίσκεις ούτε
μια... γόπα. Και αυτό γιατί, εκτός της περιβαντολογικής συνείδησης, υπάρχει
οργανισμός προστασίας και συντήρησης των παραλιών αλλά και των βυθών, που
δουλεύει όλη μέρα, κάτι που θα έπρεπε να κάνει το δικό μας Λιμενικό, που
μόνο με τα «λιμενικά» ασχολείται.
Ένα παράδειγμα της περιβαντολογικής συνείδησης των ντόπιων ήταν όταν έπεσε
ένα άδειο κουτί μπύρα στη θάλασσα εκεί που είχαμε αράξει για περιήγηση του
βυθού με μάσκα και αναπνευστήρα. Ένα μέλος του πληρώματος φόρεσε
«μπουκάλες» και βούτηξε να το μάζεψει από τα 20 μέτρα. Και τούτο όχι μόνο
επειδή έπρεπε, βάσει των πολύ αυστηρών κανόνων προστασίας του
περιβάλλοντος, αλλά διότι το ήθελε ο ίδιος για να προστατεύει τον τόπο του.
Όσοι έχετε βάλει μάσκα στην Ελλάδα, ξέρετε πολύ καλά πόσα κουτάκια μπορείτε
να μαζέψετε από τα ρηχά της κάθε παραλίας. Πέρσι το καλοκαίρι μάζεψα
τουλάχιστον 50 και ένα παλιό λάστιχο από αυτοκίνητο από το βυθό στις
Κουκουναριές της Σκιάθου.
Οι ανεκμετάλλευτες παραλίες της Χαβάης δεν έχουν τίποτα να προσφέρουν παρά
μόνο άμμο σε ερημικό υφαιστειογενές τοπίο. Αυτές όμως που έχουν αναπτυχθεί
από τους ανθρώπους, έχουν μετατραπεί από ερημικές, σε τελείως τροπικές
παραλίες, με φοίνικες και παντός είδους τροπικά φυτά. Αν προσέξετε όμως
λίγο ανάμεσα στις φυλλωσιές θα δείτε ότι υπάρχουν ειδικά ποτιστικά
συστήματα που δημιουργούν τεχνητά το τροπικό κλίμα. Τα βράδια δουλεύουν
μηχανήματα που μοιάζουν με μεγάλες ηλεκτρικές σκούπες που μαζεύουν την άμμο
την οποία ο αέρας έχει εναποθέσει από την παραλία στα φυτά! Από δε πισίνες,
αφήστε τα. Μόνο με φωτογραφίες μπορεί να περιγραφεί η φαντασία για τη
σχεδίαση και τη δημιουργία τους. Για να «ξεκολλήσεις» τα παιδιά από αυτές,
ήταν πραγματικό βασανιστήριο και για μας, αλλά και για τα ίδια τα παιδιά.
Είμαι περίεργος αν θα μπορούσαμε και εμείς να μάθουμε από τουρισμό, όχι σαν
θεσμό εκμετάλλευσης των «κουτοφράγκων» που έρχονται στη χώρα μας, αλλά σαν
θεσμό που να έχει μια μόνο βασική αρχή ή στόχο. Ένας ευχαριστημένος
τουρίστας να φέρνει άλλους 5, ή και 10. Για να υπάρξει αυτή η ανάπτυξη,
χρειάζονται όμως θέληση, φαντασία, εκπαίδευση, έργα, πολύ δουλειά και
βέβαια αρκετό χρόνο για να γίνουν όλα. Σαν όμως η ωραιότερη χώρα της
Μεσογείου, από πλευράς δυνατοτήτων θαλασσίου τουρισμού, έχουμε ήδη τη
φυσική υποδομή για να κάνουμε την Ελλάδα «παράδεισο» της Νοτίου Ευρώπης και
με τον καλύτερο από πλευράς ποιότητας (και χρημάτων) τουρισμό. Τι
περιμένουμε; Να μας περάσουν και σε αυτό οι γείτονές μας, που κατασκευάζουν
με εντυπωσιακή ταχύτητα μια από τις καλύτερες υποδομές θαλασσίου τουρισμού
και υποδοχής σκαφών της ανατολικής Μεσσογείου;
Πριν 15 χρόνια μόνο ένα εκατομμμύριο τουρίστες πήγαν στην Τουρκία. Φέτος
(και αν δεν υπήρχαν οι τρομοκρατικές επιθέσεις) ίσως πήγαιναν περισσότεροι
από 10 εκατομμύρια. Ας βάλουμε όλοι οι Έλληνες, ιδιαίτερα το δημόσιο, λίγο
-τουριστικό- μυαλό. Είναι άλλωστε για μας η καλύτερη και αποδοτικότερη
επένδυση που μπορούμε να κάνουμε για το μέλλον, μια και τα μισά της
επένδυσης τα έχει βάλει η φύση, χρεώνοντάς μας μόνο την υποχρέωση και το
κόστος συντήρησής της. Δυστυχώς ούτε αυτή την υποχρέωση δεν καλύπτουμε
επαρκώς. Καλές διακοπές σε όλους._Π.Λ.